Een MedeZeggenschaps-Game® voor ondernemingsraden
Door: Gerlanda Dirksen
U kunt leren autorijden door een theoretische uitleg, door zelf de schriftelijke instructies door te lezen, door te fantaseren hoe autorijden gaat en door het ‘gewoon’ te doen!
De belangstelling voor praktijk simulaties is de laatste jaren sterk gegroeid. Concepten als action learning, de leercyclus van Kolb, de lerende organisatie en andere inzichten gebaseerd op veranderkundige theorieën maken het gebruik van de praktijk- of spelsimulatie in opleidingen, trainingen en in veranderingstrajecten interessant. Ik ontwikkelde bij FNV Formaat voor diverse Ondernemingsraden ‘de MZ-Game’.
Wat is een praktijk simulatie?
Een praktijk simulatie is een activiteit in een nagebootste situatie of omgeving die elementen of kenmerken bevat van de werkelijke situatie of van een wenselijke of toekomstige situatie of omgeving. De situatie of omgeving is net niet echt maar wel herkenbaar en herbergt een aantal elementen die in de werkelijkheid ook om een antwoord van de deelnemers vragen!
De leden van de Ondernemingsraden van een groot chemieconcern zijn ineens in ‘de MZ-Game’ de Ondernemingsraden van een concern in de branche van ondermeer melkproducten en baby- en kleutervoeding die gedeeltelijk gevestigd is op het zeer landelijk en lommerrijk gelegen industrieterrein ‘Melkmeisje’. Zo zijn ze even helemaal uit hun alledaagse omgeving en hebben iets meer afstand van hun eigen realiteit en de belangen, posities en standpunten die ze daarin hebben. Zeer herkenbaar zijn wel de van links en rechts, boven en onder komende stromen van informatie die wellicht weer nieuwe reorganisaties inluiden. In de werkelijkheid werden de OR’s hiermee ook geconfronteerd.
De omgeving of situatie omvat afhankelijk van de aard van de simulatie bijvoorbeeld informatie over het bedrijf, concernontwikkelingen, nieuw beleid maar ook plotselinge events zoals een persconferentie, een persbericht in de krant, een telefoontje met een mededeling van de directie of een gerucht dat zich razendsnel verspreidt.
De deelnemers kunnen in de simulatie experimenteren met inzichten, methoden, strategieën, vaardigheden of modellen binnen een set van deels zelfgekozen regels. Ze krijgen rollen toebedeeld, proberen doelstellingen te bereiken en moeten daarvoor activiteiten uitvoeren. Anders dan vaak in een rollenspel wordt het handelen of gedrag van deelnemers niet vooraf geregisseerd. Zij bedenken helemaal zelf een aanpak of reactie.
De deelnemers ervaren in de simulatie enkele beperkingen van hun handelen en ontdekken veel mogelijkheden en kansen. Ze bereiken positieve en wat minder positieve resultaten als gevolg van hun activiteiten in relatie tot andere spelers, de omgeving en gebeurtenissen die daarin plaats vinden. Dit is de bron van de leerervaring die ze opdoen. Zij leren in de simulatie door directe reflectie op het eigen handelen en dat van anderen en de effecten daarvan.
Een praktijk simulatie betekent experimenteren in een veilige situatie. Het is een activiteit of spel in een nagebootste situatie en niet in de werkelijkheid. Deelnemers proberen diverse alternatieven uit in een veilige omgeving. Anders dan vaak in de werkelijkheid is er altijd een reset-knop binnen handbereik!
Door de overeenkomsten met de werkelijkheid kunnen bevindingen uit de praktijksimulatie heel goed vertaald worden naar de eigen praktijk.
Waarom een praktijk simulatie?
Praktijk simulaties kunnen velerlei doelen dienen. Het kan gaan om het veranderen van de houding van de deelnemers, om het bijbrengen van vaardigheden die nodig zijn voor een bepaalde functie, positie, werkwijze of rol, om bewustwording dat het belangrijk is om anders te handelen, om het oefenen met nieuw gedrag en handelen en zelfs om het opdoen van inzicht en kennis over uitvoering en effecten van nieuw beleid of een nieuwe aanpak.
Door vooral te doen en daarop vlot te reflecteren om weer verder te kunnen gaan, leren mensen relatief snel. Teams zoals Ondernemingsraden doen in een simulatie zoals ‘de MZ-Game’ snel en indringend een gezamenlijke leerervaring op waar ze goed gebruik van maken eenmaal terug in de eigen praktijk.
Door het meedoen aan een praktijk simulatie:
- Worden de deelnemers zich bewust van een probleem, van de complexiteit van een probleem en van de effecten van bepaalde wijzen van handelen. Dit leidt ertoe dat zij gemotiveerd raken om daarover te praten, om nieuwe kennis of inzichten er over op te doen, om nieuwe oplossingsstrategieën uit te proberen of nieuw gedrag aan te leren. Door een praktijk simulatie worden zij zich bewust van de noodzaak om te veranderen en ontwikkelen zij een motivatie om dat aan te gaan en uit te proberen;
- Leren deelnemers de vaardigheden om te handelen, te beslissen en een aanpak te kiezen voor problemen en praktijksituaties die in de simulatie zijn nagebootst. Zij oefenen met (nieuw) gedrag en brengen het in de praktijk. Zij ervaren de effecten en gevolgen van dat gedrag en kunnen op grond daarvan hun gedrag bijstellen of verder oefenen;
In HAP, een van de uitvoeringen van ‘de MZ-Game’ die ik heb ontwikkeld, wordt een kersverse Onderdeel Commissie geconfronteerd met een bericht dat de vestiging waarschijnlijk onder een andere tak van het concern geschoven zal gaan worden. Wat gaat de onderdeel commissie met dit bericht doen? Met wie neemt ze contact op? Met welk doel? Hoe gaat ze communiceren? Wat zal het effect daarvan zijn? Neemt ze ook contact op met de OR of de andere OC’s, hoe gaat ze dat doen?
- Worden de deelnemers in staat gesteld om de mogelijke effecten van gemaakte beslissingen te onderzoeken en te testen. De deelnemers kunnen op die manier nagaan wat bijvoorbeeld een reorganisatie of investering voor een gevolg kan hebben voor het personeel en de (toekomstige) organisatie. De deelnemers doen op die manier kennis en inzicht op en zijn beter in staat om een weloverwogen advies dan wel instemming te geven bij aanvragen van de directie. Ze kunnen ook testen wat de effecten zijn van hun eigen beslissingen over bijvoorbeeld een advies- of instemmingverzoek of het wel of niet nalaten om ergens op te reageren;
- Worden deelnemers gevoelig voor onderlinge communicatie en samenwerking. Ook het benutten van verschillende kwaliteiten in het team wordt uitgedaagd.
In gevallen waarbij deze aspecten van zeer groot belang zijn worden vaak methodieken gebruikt om teamvorming te stimuleren, het gevoel van saamhorigheid te versterken, samenwerkingspatronen te verkennen, bestaande communicatie, samenwerkingspatronen en afspraken daarover tegen het licht te houden, na te gaan wat daar mogelijkerwijs aan schort en die te verbeteren;
Bij het spel COOL, een andere variant van ‘de MZ-Game’, inventariseert men eerst welke knelpunten er zijn in de communicatie in de OR, tussen Dagelijks Bestuur en OR en tussen OR en commissies. Om verder te kunnen met het spel moet een voorstel aan de OR worden gedaan over hoe de communicatie moet worden vorm gegeven.
De praktijksimulatie is in te zetten in alle fasen van een opleidings- of trainingstraject. In het begin van een zittingstermijn om deelnemers bewust te maken van de dynamiek van medezeggenschap en een goede communicatie plus samenwerking. Ook gedurende het zittingstermijn en in de slotfase ervan kan de praktijk simulatie een goede functie vervullen. De deelnemers worden op deze wijze in de gelegenheid gesteld de theorie en eigen ervaringen om te zetten in een concreet en praktisch handelen in complexe situaties, en doen een sterke leerervaring op over wat het betekent als ze alles wat ze in de MZ-Game geleerd en gedaan hebben in de praktijk gaan doen. Op die manier is er een goede transfer van het geleerde naar de eigen praktijk mogelijk.
Enkele voordelen van een praktijk simulatie voor u en uw Ondernemingsraad.
U kunt in een veilige omgeving al doende leren en experimenteren met gedrag en oplossingen. Op grond van uw ervaringen tijdens de MZ-Game, kunt u en uw OR de geleerde strategieën, werkwijzen en gedragsstijlen toepassen in uw eigen praktijk.
De praktijksimulatie werkt als een spiegel omdat u direct gevolgen ziet van uw individuele of collectieve handelen. U komt op het spoor van effectieve maar ook minder effectieve aspecten van dat handelen. De praktijksimulatie werkt daarnaast ook als een venster: stel u pakt het met andere deelnemers anders aan om gestelde doelen te bereiken, wat is dan het effect? U krijgt zo een heel praktisch inzicht in wat nodig en handig is om doelen van de OR te bereiken.
U kunt met uw collega OR-leden direct reflecteren op de effectiviteit en wenselijkheid van dat handelen. U leert daardoor snel.
U doet als u met uw OR samen meedoet aan een praktijksimulatie bovendien op deze manier een krachtige gezamenlijke leerervaring op die u gemakkelijk vertaalt naar uw eigen praktijk.
Doordat u geprikkeld wordt door een nagebootste omgeving en gebeurtenissen daarbinnen, uitgedaagd wordt tot actie, kunt experimenteren en reflecteren op uw acties maakt u verschillende leerstadia door zoals denken, dromen, voelen en doen. Op die manier komt elke leerstijl aan bod.
Als u met de hele OR meedoet maakt u nog meer kennis met de verschillende kwaliteiten in het team.
’de MZ-GAME ®’ op maat
Ik heb veel ervaring met praktijksimulaties die ‘op maat’ zijn gemaakt. Ik heb ‘de MZ- Game’ op maat naar alle tevredenheid van diverse ondernemingsraden afzonderlijk en voor ondernemingsraden samen met hun GOR/COR en onderdeelcommissies verzorgd. Deze klanten vinden “de MZ-Game” op maat een prima methode om op een andere wijze in een opleidings- of trainingstraject met elkaar aan de slag te gaan.
‘de MZ-Game’ op maat begint al in de voorbereiding. Bij elke ondernemingsraad heb ik ter voorbereiding op “de MZ-Game” op maat met diverse leden een zeer uitvoerige voorbespreking gehouden en ontwikkelingen in de bedrijfsomgeving verkend. Zo kregen we een goed beeld van wat belangrijke thema’s zijn voor de OR-leden die in de simulatie terug moeten komen en welke andere eisen aan de opbouw van ‘de MZ-Game’ op maat voor hen gelden. Leerdoelen van ‘de MZ-Game’ op maat werden samen met de leden vastgesteld.
Meedoen aan deze Game is een inspannende bezigheid en vraagt van iedere deelnemer een actieve inzet. De voorbesprekingen dienden ook om de bereidheid te polsen en te stimuleren om op deze wijze te gaan leren.
Kracht van ‘de MZ-Game’ op maat is dat het geheel wordt afgestemd op de deelnemers, de leervraag, de organisatiestructuur en het huidige dan wel toekomstige organisatiebeleid opdat de vertaling naar de praktijk van de OR-leden optimaal is.
Open Inschrijving
Om ook individuele OR leden de kans te geven deel te nemen aan deze MZ-Game kunnen zij zich aanmelden voor een open inschrijving: ‘verdiepingscursus WOR’ zie FNV Formaat
Op slideshare vind je een korte presentatie van mij hierover: Medezeggenschaps-Game
Gerlanda Dirksen 